Ai đã nói Veni, vidi, vici (Ta đã đến, ta đã thấy, ta đã thắng)?

Kiến thức ngày nay, số 122, Chuyện Đông chuyện Tây, trang 82, có nói về câu “Ta đã đến, ta đã thấy, ta đã thắng”. Theo tôi biết, không phải Jules Cæsar đã nói câu này sau khi đánh tan quân của Pharnacae II vua xứ Bosphore, mà là sau khi đã chiếm được xứ Gaule (tức nước Pháp ngày nay). Xin bạn An Chi chấp nhận cho lời góp ý của tôi.

Chúng tôi sẵn sàng thọ lãnh những lời góp ý đúng và biết ơn người đã góp ý. Nhưng ý của ông góp thì không đúng.

Để ông dễ dàng đối chiếu, xin chép hiến ông lời giảng về câu Veni, vidi, vici (Ta đã đến, ta đã thấy, ta đã thắng) nơi các trang hồng (pages roses) của Petit Larousse Illustré 1992: “Mots célèbres par lesquels Cæsar annonça au sénat la rapidité de la victoire qu’il venait de remporter près de Zéla (47) sur Pharnace, roi de Bosphore”, nghĩa là “Danh ngôn mà Cæsar dùng để thông báo cho Viện nguyên lão sự mau lẹ của chiến thắng mà ông ta mới giành được ở gần Zéla (năm 47) trước Pharnace, vua xứ Bosphore”.

Đây là sự kiện xảy ra năm 47 tr. CN. Còn xứ Gaule thì đã bị Cæsar chinh phục từ giữa thế kỷ I tr. CN. Thủ lãnh của dân Gaulois là Vercingétorix đã đầu hàng tại Alésia năm 52 tr. CN rồi bị giải về La Mã. Đến năm 51 tr. CN thì xứ Gaule đã hoàn toàn bị chinh phục. Sau đó đến 4 năm (47 tr. CN) thì Cæsar mới tuyên bố câu “Veni, vidi, vici”.