Có phải do quyết định độc đoán của Tần Thuỷ Hoàng mà ngày nay chữ trẫm và chữ tội trong Hán tự đã bị dùng khác đi hay không?
Trước Tần Thuỷ Hoàng, trẫm là một đại từ ngôi thứ nhất mà ai ai cũng có thể dùng để tự xưng. Khang Hy tự điển, trích lời chú trong sách Nhĩ nhã, thiên Thích hỗ, đã chép như sau: “Cổ giả quý tiện giai tự xưng trẫm” (Người xưa sang hèn đều tự xưng là trẫm).
Chẳng hạn, Khuất Nguyên đã viết trong Ly tao: “Trẫm hoàng khảo viết Bá Dung” (Cha quá cố của ta tên là Bá Dung). Đến năm thứ 26 đời Tần Thuỷ Hoàng (trước đó là Tần vương), bạo chúa này đã quyết định trẫm là tiếng mà chỉ có vua mới được dùng để tự xưng. Lệ này được nhà Hán và các triều đại phong kiến khác của Trung Hoa nói theo cho đến khi chế độ quân chủ chuyên chế cáo chung.
Còn chữ tội ngày xưa viết là 辠 (trên tự dưới tân) nhưng Tần Thuỷ Hoàng đã bắt đổi thành 罪. Người ta kể rằng bấy giờ nhiều nho sĩ có ác cảm với bạo chúa của Tần nên thường cố ý viết Tần Thuỷ Hoàng thành Tần Thuỷ Tội vì chữ tội na ná với chữ hoàng 䍿 (trên bạch dưới vương).
Vì vậy mà Tần Thuỷ Hoàng rất ghét chữ 辠 . Không biết điều này có đúng hay không nhưng điều chắc chắn là do quyết định của Tần Thuỷ Hoàng mà chữ tội vốn viết là 辠 đã bị đổi thành 罪. Chữ này vốn có nghĩa là một thứ lưới bắt cá đan bằng tre (bộ ngư trúc võng).
Nó là một hình thanh tự mà nghĩa phù là võng 網, tự hình giống như chữ tứ 四, là bốn, nhưng thật ra chính là chữ võng 网, là lưới. Còn thanh phù của nó là chữ phi 非 . Đoàn Ngọc Tài chú giải Thuyết văn giải tự của Hứa Thận đã ghi về nó như sau: “tùng võng, phi thanh” nghĩa là thuộc bộ võng, đọc là phi. Vậy chữ tội ngày nay vốn là một chữ xưa kia đọc là phi – nói cho thật đúng với ngữ âm lịch sử, là một âm tiền thân của phi – và có nghĩa là một thứ lưới bắt cá đan bằng tre. Do quyết định độc đoán của Tần Thuỷ Hoàng nên nó mới có ám và có nghĩa như hiện nay.
