Gà rán “hăm-bu-gơ” là gì?

Gà rán “hăm-bu-gơ” là món ăn như thế nào mà bài “Con gà trong ngôn ngữ dân gian” (Kiến thức ngày nay, số Xuân Quý Dậu) đã nhắc đến? “Ham-bu-gơ” là gì?

Đó là tác giả nói theo lời… quảng cáo của “Nhà hàng gà rán hăm-bu-gơ” trên truyền hình! Còn món hăm- bu-gơ chính công, tiếng Anh nói ở Mỹ (American English) là hamburger [hambe:ge] thì lại là món Hamburg steak, nghĩa là thịt miếng kiểu đặc biệt của Hamburg, một thành phố cảng nổi danh của nước Đức. Dân Mỹ xem ra không thích nói Hamburg steak nên đã gọi món ăn đó là hamburger.

Đây là món thịt bò băm nhuyễn làm thành miếng rồi nướng lên. Món này thường được cặp vào bánh sandwich để ăn cho nên bây giờ bánh sandwich có cặp miếng Hamburg steak cũng được gọi luôn là hamburger. Điều oái oăm là sau khi danh từ này ra đời thì người Mỹ không thấy được cấu tạo của nó là hamburg + er mà lại thấy rằng hamburger = ham + burger, vì trong tiếng Anh, ham có nghĩa là giăm-bông, là bắp đùi (của súc vật). Do đó burger đã được xem là một hình vị và với “hình vị này người ta còn tạo ra nào là fishburger (món burger cá), cheeseburger (món burger phó-mát), v.v.. Thậm chí có nhà sản xuất như hiệu Moore còn gọi món ăn đặc sản của mình là Mooreburger nữa. Và bây giờ người ta còn có thêm các từ ngữ tán tạo McBurger, Kebab Burger và Kiwi Burger nữa. (Xem “Cả thế giới nhai bánh mì thịt McDonalds”, Kiến thức ngày nay, số 103,
tr. 94 -98.)